Door Martin Stameschkine
Wat voor strategie kunnen horecazaken volgen om seksueel geweld en grensoverschrijdend gedrag aan te pakken? De vraag ligt al jaren op tafel en er bestaan diverse opleidingen om concrete procedures uit te werken en toe te passen. Een analyse.
Zo’n 91% (!) van de vrouwen werd ooit al het slachtoffer van seksuele intimidatie, zo blijkt uit een recent rapport van Plan International België. Voor meer dan 80% van hen gaat het om nafluiten en seksistische opmerkingen, maar voor meer dan een derde van de vrouwen betreft het aanrakingen zonder toestemming. De resultaten uit de regionale veiligheidsenquête van safe.brussels wijzen in dezelfde richting: vrouwen geven vaker aan slachtoffer te zijn van seksuele of seksistische intimidatie in de openbare ruimte. De Brusselse uitgaanswereld probeert dit fenomeen al enkele jaren tegen te gaan met de steun van gespecialiseerde structuren. Een daarvan is Plan SACHA, een initiatief dat in 2018 ontstond tijdens het Esperanzah! festival. Sindsdien breidde het project uit naar het uitgaansleven in brede betekenis (cafés, nacht- en studentenclubs, enz.), met de bedoeling horeca- en eventteams een aangepaste toolbox aan te reiken.
Vast protocol noodzakelijk
“Onze trainingen leren het hele team om te beginnen te begrijpen wat intimidatie precies betekent. Hoe ontstaat discriminatie? En welke vorm kan ze aannemen? Zo krijgt iedereen binnen dezelfde organisatie hetzelfde beeld van wat seksuele intimidatie of aantasting van seksuele integriteit betekent”, vertelt Inès Ayyadi die verantwoordelijk is voor de training van Plan SACHA. Allereerst zal het personeel van een vestiging leren om geweld collectief te identificeren, door in het bijzonder te praten over toestemming, verkrachtingscultuur, transidentiteit of cross-discriminatie – met name het verband tussen racisme en seksueel geweld.
Als je een feestje, een concert of een groot evenement wilt organiseren, moet je het team precies op dezelfde manier voorbereiden als bij een brandoefening
Na deze eerste benadering en de presentatie van een theoretisch gedeelte, wordt een tweede luik geïntroduceerd: actietheater. Het personeel wordt uitgenodigd om in actie te komen om te leren hoe te reageren en de juiste houding aan te nemen, afhankelijk van het feit of ze de feiten te horen krijgen of zelf getuige zijn. De trainingsdag wordt ook gebruikt om een eigen procedure uit te werken voor het etablissement dat aangeeft hoe met verschillende soorten situaties kan worden omgegaan. “Het gezamenlijk opstellen van een protocol, met alle leden van het team, draagt bij tot een gevoel van solidariteit en verantwoordelijkheid”, benadrukt Inès Ayyadi. Een mening die wordt gedeeld door Léa Dagbahio, projectmanager van nachtclub UMI, die deelnam aan een workshop van Plan SACHA. “Dit initiatief heeft de banden tussen het team versterkt en ons aangemoedigd om contact- en uitwisselingsmogelijkheden te creëren”, benadrukt ze.
Het ingevoerde protocol wordt gezien als een echt kompas dat de verschillende aspecten van een etablissement regelt, of het nu gaat om de toog, de ingang of de dansvloer. Bij UMI is de procedure zelfs uitgebreid naar zones die niet toegankelijk zijn voor het publiek, maar die net zo cruciaal zijn: “Door een procedure op te stellen, wisten we welke stappen we moesten zetten en konden we protocollen opstellen voor andere plaatsen in de club, zoals een backstageprotocol en een protocol voor de technische ruimte (licht- en geluid)”, aldus Léa Dagbahio nog.
Inzet van een care team
Bij de aangeboden trainingen moet een onderscheid worden gemaakt tussen de opleidingen die uitsluitend voorbehouden zijn aan het personeel van een etablissement en andere, bedoeld voor de opleiding van ‘care teams’ (gespecialiseerde teams bestaande uit vrijwilligers). “We werken per geval, maar kleine organisaties gebruiken de eerste training vaak voor hun teams. Voor grote evenementen wordt de inzet van een care team daarentegen sterk aanbevolen”, zegt Inès Ayyadi.
Identificeren en herkenbaar zijn
Alles hangt dus vooral af van de omvang van het event waarover het gaat. Voor een nachtclub met een groot en gevarieerd publiek is het sowieso beter om een duidelijk herkenbaar care team te voorzien, met een bepaald uniform of specifiek reflecterend hesje, binnen een zone waar bezoekers terechtkunnen als ze zich zorgen maken. “Er kan ook een mobiel team rondlopen. Dat kan zich mengen onder de menigte, zelf ingrijpen of gewoon met de bezoekers praten. Dat is niet alleen nuttig om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen, maar zo’n team kan ook helpen om andere risico’s te beperken, door ervoor te zorgen dat mensen niet te veel drinken of eraan te herinneren dat er water verkrijgbaar is aan de toog”, aldus Inès.
Op de vraag of een etablissement op eigen initiatief zelf een protocol kan opstellen, verwijst Inès naar de grote noodzaak van gespecialiseerde structuren: “Het is riskant, zowel voor de horecazaak als voor het personeel, dat geconfronteerd kan worden met echt gewelddadige situaties en dan niet weet hoe te reageren. Het is gevaarlijk, zowel fysiek als psychologisch. De trainer benadrukt het belang van een collectief protocol: “Waar mogelijk is het echt nuttig om alle teams van een etablissement of evenement samen te brengen en ze dezelfde informatie, dezelfde tools aan te reiken met de hulp van een externe speler.”
Kwestie van stimulans?
Trainingen voor personeel of vrijwilligers die in het nachtleven werken, zijn absoluut niet verplicht, maar zou dat wel moeten? “Natuurlijk zou het in ons voordeel zijn als de overheid dat soort opleidingen verplicht zou maken, zelfs als dat betekent dat instellingen er de middelen voor moeten krijgen, als de financiële investering te groot is. Veel etablissementen en organisatoren van evenementen hebben al het initiatief genomen. Maar ik denk dat sommige structuren baat zouden hebben bij meer stimulerende maatregelen.”
Join the 
Fam, voor een veiliger nachtleven in Brussel
De Federatie Horeca Brussel werkt samen met equal.brussels en het initiatief ‘Join the Fam’, een sensibiliseringscampagne tegen seksuele intimidatie en seksueel en gendergeweld in de openbare ruimte en het uitgaansleven. Wilt u deelnemen aan een opleidingsdag met het Plan SACHA-team?
Voor meer informatie: secretariat@fedhorecabruxelles.be.
Wat kunt u concreet doen als u getuige bent van intimidatie?
De 5D regel is een handig geheugensteuntje die vijf verschillende soorten interventies voor getuigen vooropstelt: distract, delegate, direct, delay, legate, irect, delegate, document.
→ Distract. Leid de aandacht van de dader af door een vraag te stellen. De mogelijkheden variëren naargelang de situatie (doe alsof u het slachtoffer kent en ze hallo, vraag hoe laat het is, wijs iets aan, enzovoort).
→ Delegate: Betrek iemand anders bij de situatie (een omstaander, de barman, een ober, de buitenwipper, …). Deze methode is extra aangewezen als de situatie gevaarlijk lijkt voor de getuige zelf.
→ Direct: Spreek de dader rechtstreeks aan op zijn of haar gedrag en vraag hem of haar om er meteen mee op te houden. Dat kan hem of haar zodanig van z’n stuk brengen dat hij of zij inderdaad stopt of wegloopt.
→ Delay: Blijf hangen als ingrijpen niet lukt. Stel het slachtoffer gerust en laat hem of haar zijn of haar verhaal doen.
→ Document: Maak opnames of notities van wat er gebeurt. Die kunnen van pas komen om aangifte te doen.
(bron: https://seksuelestraatintimidatie.nl/)
